||ಶ್ರೀ ಹಯಗ್ರೀವ ಸ್ತೋತ್ರಂ||
ಜ್ಞಾನಾನಂದಮಯಂ ದೇವಂ ನಿರ್ಮಲಸ್ಫಟಿಕಾಕೃತಿಂ
ಆಧಾರಂ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾನಾಂ ಹಯಗ್ರೀವಮುಪಾಸ್ಮಹೇ ॥1॥
ಸ್ವತಸ್ಸಿದ್ಧಂ ಶುದ್ಧಸ್ಫಟಿಕಮಣಿಭೂ ಭೃತ್ಪ್ರತಿಭಟಂ
ಸುಧಾಸಧ್ರೀಚೀಭಿರ್ದ್ಯುತಿಭಿರವದಾತತ್ರಿಭುವನಂ
ಅನಂತೈಸ್ತ್ರಯ್ಯಂತೈರನುವಿಹಿತ ಹೇಷಾಹಲಹಲಂ
ಹತಾಶೇಷಾವದ್ಯಂ ಹಯವದನಮೀಡೇಮಹಿಮಹಃ ॥2॥
ಸಮಾಹಾರಸ್ಸಾಮ್ನಾಂ ಪ್ರತಿಪದಮೃಚಾಂ ಧಾಮ ಯಜುಷಾಂ
ಲಯಃ ಪ್ರತ್ಯೂಹಾನಾಂ ಲಹರಿವಿತತಿರ್ಬೋಧಜಲಧೇಃ
ಕಥಾದರ್ಪಕ್ಷುಭ್ಯತ್ಕಥಕಕುಲಕೋಲಾಹಲಭವಂ
ಹರತ್ವಂತರ್ಧ್ವಾಂತಂ ಹಯವದನಹೇಷಾಹಲಹಲಃ ॥3॥
ಪ್ರಾಚೀ ಸಂಧ್ಯಾ ಕಾಚಿದಂತರ್ನಿಶಾಯಾಃ
ಪ್ರಜ್ಞಾದೃಷ್ಟೇ ರಂಜನಶ್ರೀರಪೂರ್ವಾ
ವಕ್ತ್ರೀ ವೇದಾನ್ ಭಾತು ಮೇ ವಾಜಿವಕ್ತ್ರಾ
ವಾಗೀಶಾಖ್ಯಾ ವಾಸುದೇವಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿಃ ॥4॥
ವಿಶುದ್ಧವಿಜ್ಞಾನಘನಸ್ವರೂಪಂ
ವಿಜ್ಞಾನವಿಶ್ರಾಣನಬದ್ಧದೀಕ್ಷಂ
ದಯಾನಿಧಿಂ ದೇಹಭೃತಾಂ ಶರಣ್ಯಂ
ದೇವಂ ಹಯಗ್ರೀವಮಹಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ॥5॥
ಅಪೌರುಷೇಯೈರಪಿ ವಾಕ್ಪ್ರಪಂಚೈಃ
ಅದ್ಯಾಪಿ ತೇ ಭೂತಿಮದೃಷ್ಟಪಾರಾಂ
ಸ್ತುವನ್ನಹಂ ಮುಗ್ಧ ಇತಿ ತ್ವಯೈವ
ಕಾರುಣ್ಯತೋ ನಾಥ ಕಟಾಕ್ಷಣೀಯಃ ॥6॥
ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯರಮ್ಯಾ ಗಿರಿಶಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿಃ-
ದೇವೀ ಸರೋಜಾಸನಧರ್ಮಪತ್ನೀ
ವ್ಯಾಸಾದಯೋಽಪಿ ವ್ಯಪದೇಶ್ಯವಾಚಃ
ಸ್ಫುರಂತಿ ಸರ್ವೇ ತವ ಶಕ್ತಿಲೇಶೈಃ ॥7॥
ಮಂದೋಽಭವಿಷ್ಯನ್ನಿಯತಂ ವಿರಿಂಚಃ
ವಾಚಾಂ ನಿಧೇರ್ವಾಂಛಿತಭಾಗಧೇಯಃ
ದೈತ್ಯಾಪನೀತಾನ್ ದಯಯೈನ ಭೂಯೋಽಪಿ
ಅಧ್ಯಾಪಯಿಷ್ಯೋ ನಿಗಮಾನ್ನಚೇತ್ತ್ವಮ್ ॥8॥
ವಿತರ್ಕಡೋಲಾಂ ವ್ಯವಧೂಯ ಸತ್ತ್ವೇ
ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ವರ್ತಯಸೇ ಯತಸ್ತ್ವಂ
ತೇನೈವ ದೇವ ತ್ರಿದೇಶೇಶ್ವರಾಣಾ
ಅಸ್ಪೃಷ್ಟಡೋಲಾಯಿತಮಾಧಿರಾಜ್ಯಮ್ ॥9॥
ಅಗ್ನೌ ಸಮಿದ್ಧಾರ್ಚಿಷಿ ಸಪ್ತತಂತೋಃ
ಆತಸ್ಥಿವಾನ್ಮಂತ್ರಮಯಂ ಶರೀರಂ
ಅಖಂಡಸಾರೈರ್ಹವಿಷಾಂ ಪ್ರದಾನೈಃ
ಆಪ್ಯಾಯನಂ ವ್ಯೋಮಸದಾಂ ವಿಧತ್ಸೇ ॥10॥
ಯನ್ಮೂಲ ಮೀದೃಕ್ಪ್ರತಿಭಾತತ್ತ್ವಂ
ಯಾ ಮೂಲಮಾಮ್ನಾಯಮಹಾದ್ರುಮಾಣಾಂ
ತತ್ತ್ವೇನ ಜಾನಂತಿ ವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಾಃ
ತ್ವಾಮಕ್ಷರಾಮಕ್ಷರಮಾತೃಕಾಂ ತ್ವಾಮ್ ॥11॥
ಅವ್ಯಾಕೃತಾದ್ವ್ಯಾಕೃತವಾನಸಿ ತ್ವಂ
ನಾಮಾನಿ ರೂಪಾಣಿ ಚ ಯಾನಿ ಪೂರ್ವಂ
ಶಂಸಂತಿ ತೇಷಾಂ ಚರಮಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಂ
ವಾಗೀಶ್ವರ ತ್ವಾಂ ತ್ವದುಪಜ್ಞವಾಚಃ ॥12॥
ಮುಗ್ಧೇಂದುನಿಷ್ಯಂದವಿಲೋಭನೀಯಾಂ
ಮೂರ್ತಿಂ ತವಾನಂದಸುಧಾಪ್ರಸೂತಿಂ
ವಿಪಶ್ಚಿತಶ್ಚೇತಸಿ ಭಾವಯಂತೇ
ವೇಲಾಮುದಾರಾಮಿವ ದುಗ್ಧ ಸಿಂಧೋಃ ॥13॥
ಮನೋಗತಂ ಪಶ್ಯತಿ ಯಸ್ಸದಾ ತ್ವಾಂ
ಮನೀಷಿಣಾಂ ಮಾನಸರಾಜಹಂಸಂ
ಸ್ವಯಂಪುರೋಭಾವವಿವಾದಭಾಜಃ
ಕಿಂಕುರ್ವತೇ ತಸ್ಯ ಗಿರೋ ಯಥಾರ್ಹಮ್ ॥14॥
ಅಪಿ ಕ್ಷಣಾರ್ಧಂ ಕಲಯಂತಿ ಯೇ ತ್ವಾಂ
ಆಪ್ಲಾವಯಂತಂ ವಿಶದೈರ್ಮಯೂಖೈಃ
ವಾಚಾಂ ಪ್ರವಾಹೈರನಿವಾರಿತೈಸ್ತೇ
ಮಂದಾಕಿನೀಂ ಮಂದಯಿತುಂ ಕ್ಷಮಂತೇ ॥15॥
ಸ್ವಾಮಿನ್ಭವದ್ದ್ಯಾನಸುಧಾಭಿಷೇಕಾತ್
ವಹಂತಿ ಧನ್ಯಾಃ ಪುಲಕಾನುಬಂದಂ
ಅಲಕ್ಷಿತೇ ಕ್ವಾಪಿ ನಿರೂಢ ಮೂಲಂ
ಅಂಗ್ವೇಷ್ವಿ ವಾನಂದಥುಮಂಕುರಂತಮ್ ॥16॥
ಸ್ವಾಮಿನ್ಪ್ರತೀಚಾ ಹೃದಯೇನ ಧನ್ಯಾಃ
ತ್ವದ್ಧ್ಯಾನಚಂದ್ರೋದಯವರ್ಧಮಾನಂ
ಅಮಾಂತಮಾನಂದಪಯೋಧಿಮಂತಃ
ಪಯೋಭಿ ರಕ್ಷ್ಣಾಂ ಪರಿವಾಹಯಂತಿ ॥17॥
ಸ್ವೈರಾನುಭಾವಾಸ್ ತ್ವದಧೀನಭಾವಾಃ
ಸಮೃದ್ಧವೀರ್ಯಾಸ್ತ್ವದನುಗ್ರಹೇಣ
ವಿಪಶ್ಚಿತೋನಾಥ ತರಂತಿ ಮಾಯಾಂ
ವೈಹಾರಿಕೀಂ ಮೋಹನಪಿಂಛಿಕಾಂ ತೇ ॥18॥
ಪ್ರಾಙ್ನಿರ್ಮಿತಾನಾಂ ತಪಸಾಂ ವಿಪಾಕಾಃ
ಪ್ರತ್ಯಗ್ರನಿಶ್ಶ್ರೇಯಸಸಂಪದೋ ಮೇ
ಸಮೇಧಿಷೀರಂ ಸ್ತವ ಪಾದಪದ್ಮೇ
ಸಂಕಲ್ಪಚಿಂತಾಮಣಯಃ ಪ್ರಣಾಮಾಃ ॥19॥
ವಿಲುಪ್ತಮೂರ್ಧನ್ಯಲಿಪಿಕ್ರಮಾಣಾ
ಸುರೇಂದ್ರಚೂಡಾಪದಲಾಲಿತಾನಾಂ
ತ್ವದಂಘ್ರಿ ರಾಜೀವರಜಃಕಣಾನಾಂ
ಭೂಯಾನ್ಪ್ರಸಾದೋ ಮಯಿ ನಾಥ ಭೂಯಾತ್ ॥20॥
ಪರಿಸ್ಫುರನ್ನೂಪುರಚಿತ್ರಭಾನು –
ಪ್ರಕಾಶನಿರ್ಧೂತತಮೋನುಷಂಗಾ
ಪದದ್ವಯೀಂ ತೇ ಪರಿಚಿನ್ಮಹೇಽಂತಃ
ಪ್ರಬೋಧರಾಜೀವವಿಭಾತಸಂಧ್ಯಾಮ್ ॥21॥
ತ್ವತ್ಕಿಂಕರಾಲಂಕರಣೋಚಿತಾನಾಂ
ತ್ವಯೈವ ಕಲ್ಪಾಂತರಪಾಲಿತಾನಾಂ
ಮಂಜುಪ್ರಣಾದಂ ಮಣಿನೂಪುರಂ ತೇ
ಮಂಜೂಷಿಕಾಂ ವೇದಗಿರಾಂ ಪ್ರತೀಮಃ ॥22॥
ಸಂಚಿಂತಯಾಮಿ ಪ್ರತಿಭಾದಶಾಸ್ಥಾನ್
ಸಂಧುಕ್ಷಯಂತಂ ಸಮಯಪ್ರದೀಪಾನ್
ವಿಜ್ಞಾನಕಲ್ಪದ್ರುಮಪಲ್ಲವಾಭಂ
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುದ್ರಾಮಧುರಂ ಕರಂ ತೇ ॥23॥
ಚಿತ್ತೇ ಕರೋಮಿ ಸ್ಫುರಿತಾಕ್ಷಮಾಲಂ
ಸವ್ಯೇತರಂ ನಾಥ ಕರಂ ತ್ವದೀಯಂ
ಜ್ಞಾನಾಮೃತೋದಂಚನಲಂಪಟಾನಾಂ
ಲೀಲಾಘಟೀಯಂತ್ರಮಿವಾಽಽಶ್ರಿತಾನಾಮ್ ॥24॥
ಪ್ರಬೋಧಸಿಂಧೋರರುಣೈಃ ಪ್ರಕಾಶೈಃ
ಪ್ರವಾಳಸಂಘಾತಮಿವೋದ್ವಹಂತಂ
ವಿಭಾವಯೇ ದೇವ ಸ ಪುಸ್ತಕಂ ತೇ
ವಾಮಂ ಕರಂ ದಕ್ಷಿಣಮಾಶ್ರಿತಾನಾಮ್ ॥25॥
ತಮಾಂ ಸಿಭಿತ್ತ್ವಾವಿಶದೈರ್ಮಯೂಖೈಃ
ಸಂಪ್ರೀಣಯಂತಂ ವಿದುಷಶ್ಚಕೋರಾನ್
ನಿಶಾಮಯೇ ತ್ವಾಂ ನವಪುಂಡರೀಕೇ
ಶರದ್ಘನೇಚಂದ್ರಮಿವ ಸ್ಫುರಂತಮ್ ॥26॥
ದಿಶಂತು ಮೇ ದೇವ ಸದಾ ತ್ವದೀಯಾಃ
ದಯಾತರಂಗಾನುಚರಾಃ ಕಟಾಕ್ಷಾಃ
ಶ್ರೋತ್ರೇಷು ಪುಂಸಾಮಮೃತಂಕ್ಷರಂತೀಂ
ಸರಸ್ವತೀಂ ಸಂಶ್ರಿತಕಾಮಧೇನುಮ್ ॥27॥
ವಿಶೇಷವಿತ್ಪಾರಿಷದೇಷು ನಾಥ
ವಿದಗ್ಧಗೋಷ್ಠೀ ಸಮರಾಂಗಣೇಷು
ಜಿಗೀಷತೋ ಮೇ ಕವಿತಾರ್ಕಿಕೇಂದ್ರಾನ್
ಜಿಹ್ವಾಗ್ರಸಿಂಹಾಸನಮಭ್ಯುಪೇಯಾಃ ॥28॥
ತ್ವಾಂ ಚಿಂತಯನ್ ತ್ವನ್ಮಯತಾಂ ಪ್ರಪನ್ನಃ
ತ್ವಾಮುದ್ಗೃಣನ್ ಶಬ್ದಮಯೇನ ಧಾಮ್ನಾ
ಸ್ವಾಮಿನ್ಸಮಾಜೇಷು ಸಮೇಧಿಷೀಯ
ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾದಾಹವಬದ್ಧಶೂರಃ ॥29॥
ನಾನಾವಿಧಾನಾಮಗತಿಃ ಕಲಾನಾಂ
ನ ಚಾಪಿ ತೀರ್ಥೇಷು ಕೃತಾವತಾರಃ
ಧ್ರುವಂ ತವಾಽನಾಧ ಪರಿಗ್ರಹಾಯಾಃ
ನವ ನವಂ ಪಾತ್ರಮಹಂ ದಯಾಯಾಃ ॥30॥
ಅಕಂಪನೀಯಾನ್ಯಪನೀತಿಭೇದೈಃ
ಅಲಂಕೃಷೀರನ್ ಹೃದಯಂ ಮದೀಯಂ
ಶಂಕಾ ಕಳಂಕಾ ಪಗಮೋಜ್ಜ್ವಲಾನಿ
ತತ್ತ್ವಾನಿ ಸಮ್ಯಂಚಿ ತವ ಪ್ರಸಾದಾತ್ ॥31॥
ವ್ಯಾಖ್ಯಾಮುದ್ರಾಂ ಕರಸರಸಿಜೈಃ ಪುಸ್ತಕಂ ಶಂಖಚಕ್ರೇ
ಭಿಭ್ರದ್ಭಿನ್ನ ಸ್ಫಟಿಕರುಚಿರೇ ಪುಂಡರೀಕೇ ನಿಷಣ್ಣಃ ।
ಅಮ್ಲಾನಶ್ರೀರಮೃತವಿಶದೈರಂಶುಭಿಃ ಪ್ಲಾವಯನ್ಮಾಂ
ಆವಿರ್ಭೂಯಾದನಘಮಹಿಮಾಮಾನಸೇ ವಾಗಧೀಶಃ||32॥
ವಾಗರ್ಥಸಿದ್ಧಿಹೇತೋಃಪಠತ ಹಯಗ್ರೀವಸಂಸ್ತುತಿಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ
ಕವಿತಾರ್ಕಿಕಕೇಸರಿಣಾ ವೇಂಕಟನಾಥೇನ ವಿರಚಿತಾಮೇತಾಮ್ ॥33॥
0 ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳು